Šta je tendinopatija?
Tendinopatija je stanje koje se odnosi na hronične probleme sa tetivama, a obuhvata različite oblike oštećenja tetiva, kao što su upale, degenerativne promene ili mikropovrede. Iako se najčešće javlja u tetivama ramena, lakta, kolena i skočnog zgloba, tendinopatija može pogoditi bilo koju tetivu u telu.
Tendinopatija se obično razvija postepeno, što znači da je obično rezultat dugotrajnog stresa ili ponovljenih mikrotrauma, a ne jedne nagle povrede. U početku, tetiva se može nositi sa stresom, ali s vremenom dolazi do promene u strukturi tetive, što može dovesti do njenog slabljenja, bola i smanjene funkcionalnosti.
Ovo stanje obuhvata različite tipove povreda tetiva:
- Tendinitis – Upala tetive, koja može nastati zbog prekomernog napora ili naglog povećanja fizičkog stresa.
- Tendinoza – Degenerativne promene unutar tetive,kao i inflamacije, koje se razvijaju tokom vremena usled ponovljenog stresa i mikropovreda, ali bez očigledne upale.
- Parciijalna ruptura – Delimično oštećenje tetive, koje može nastati zbog dugotrajnog stresa na tetivu.
- Potpuna ruptura – Potpuno pucanje tetive, obično kao rezultat veoma jakog stresa ili ozbiljnog oštećenja tetive.
Uzroci tendinopatije
Najčešći uzrok tendinopatije je prekomerno opterećenje tetive, bilo kroz sportske aktivnosti, fizički rad ili ponavljajuće pokrete. Kada tetiva doživi stalni stres ili prekomeran napor, dolazi do malih povreda u vlaknima tetive. Ove mikrotraume se s vremenom akumuliraju, što izaziva oštećenje strukture tetive, što na kraju može rezultirati bolom, upalom i smanjenjem funkcionalnosti. S obzirom na to da tetiva nema istu sposobnost da se regeneriše kao mišići, ponovljeni stres može dovesti do hroničnog stanja.
Uzroci prekomernog opterećenja mogu biti različiti:
- Ponavljajući pokreti: Svakodnevni zadaci ili sportske aktivnosti koje uključuju ponavljajuće pokrete (poput trčanja, bacanja, skakanja, ili dizanja teških predmeta) mogu izazvati naprezanje tetiva. Na primer, teniseri, trkači, plivači i fudbaleri su često izloženi riziku od tendinopatije zbog specifičnih ponovljenih pokreta koji se izvode tokom njihovih aktivnosti.
- Naglo povećanje intenziteta aktivnosti: Ako se osoba previše angažuje u fizičkim aktivnostima nakon perioda mirovanja ili iznenada poveća opterećenje, to može dovesti do povreda tetiva. Na primer, ubrzan povratak u trening nakon duže pauze može izazvati probleme sa tetivama.
- Fizički rad i prekomerni stres: Osobe koje rade poslove koji zahtevaju fizički napor, kao što su podizanje teških tereta ili dugotrajni ponovljeni pokreti, takođe su podložne razvoju tendinopatije. Zbog stalnog naprezanja tetiva, nastaju mikrotraume koje mogu dovesti do ozbiljnijih povreda ako se ne leče.
Faktori rizika za tendinopatiju:
- Prekomerna ili nepravilna upotreba tetiva: Iako tetiva ima sposobnost da podnese određeni nivo stresa, nepravilna upotreba može dovesti do disfunkcije. Na primer, loša tehnika izvođenja vežbi ili veća frekvencija aktivnosti nego što je tetiva sposobna da podnese, može izazvati povrede.
- Nedostatak adekvatnog odmora između aktivnosti: Prečesto vežbanje bez dovoljno vremena za oporavak može dovesti do preopterećenja tetiva. Tetive nemaju isto „vreme oporavka“ kao mišići, pa im je potreban odmor kako bi se regenerisale i ponovo postale funkcionalne.
- Loša tehnika ili nepravilan položaj tela tokom aktivnosti: Korišćenje loše tehnike prilikom izvođenja sportskih aktivnosti ili fizičkog rada povećava rizik od povrede tetiva. Na primer, nepravilno dizanje tereta ili loš položaj tela tokom trčanja može izazvati neadekvatnu napetost na tetivama, što vodi do povreda.
- Starost: Sa godinama, tetive gube svoju elastičnost i sposobnost da se regenerišu. Ovo ih čini podložnijim oštećenjima. Osobe starije dobi imaju manju sposobnost da podnesu iste nivoe stresa koji su im bili prihvatljivi u mlađim godinama.
- Hronične bolesti: Osobe koje pate od hroničnih bolesti poput dijabetesa i reumatoidnog artritisa mogu biti sklonije razvoju tendinopatije. Dijabetes može negativno uticati na cirkulaciju i brzinu zarastanja tkiva, dok reumatoidni artritis može izazvati upalu koja dodatno slabi tetive i povećava rizik od povreda.
Simptomi tendinopatije
Simptomi tendinopatije mogu se značajno razlikovati u zavisnosti od težine povrede i faze razvoja stanja, ali najčešće uključuju:
- Bol u području zahvaćene tetive, posebno tokom ili nakon aktivnosti
Bol je jedan od najkarakterističnijih simptoma tendinopatije. U početku, bol se obično pojavljuje tokom fizičkih aktivnosti koje uključuju zahvaćenu tetivu, a zatim može postati prisutna i nakon aktivnosti, kao i tokom odmora. Bol može varirati od blage nelagodnosti do oštrih i prodornih bolova koji ometaju svakodnevne aktivnosti. - Oticanje i osećaj topline oko tetive
Oticanje je česta pojava kod tendinopatije, naročito ako postoji upala u tetivi. Ovaj otok može biti blag ili izražen, a u nekim slučajevima može biti i bolno na dodir. Osećaj topline oko tetive je znak upalnog procesa i može ukazivati na akutnu fazu povrede. - Smanjena snaga i fleksibilnost u zahvaćenom području
Kako oštećenje tetive napreduje, može doći do smanjenja njene funkcionalnosti. To znači da zahvaćena tetiva gubi sposobnost da prenosi snagu i obavlja svoje osnovne funkcije. Osobe sa tendinopatijom često primete da im je teže izvoditi iste pokrete kao pre, bilo da se radi o dizanju predmeta, trčanju ili skakanju. Takođe, smanjena fleksibilnost tetive može otežati kretanje, a povređeni zglob može biti ograničen u svojim pokretima. - Osećaj krutosti, posebno ujutru ili nakon perioda neaktivnosti
Krutost je česta ujutru, odmah nakon buđenja, ili nakon dužih perioda neaktivnosti. Tetiva može biti ukočena i bolna prilikom prvih pokreta, ali kako osoba počne da se kreće, osećaj krutosti obično opada. Ova krutost se često povezuje sa smanjenom prokrvljenošću ili sa upalom koja izaziva ukočenost u zahvaćenim tkivima.
Tendinopatija može razvijati i progresivno pogoršavati simptome ako se ne leči, a bol i funkcionalne smetnje mogu postati sve ozbiljniji. Zato je važno reagovati na prve simptome, kako bi se sprečilo dalje oštećenje tetive.
Dijagnoza tendinopatije
Dijagnoza tendinopatije obično počinje kroz fizički pregled, tokom kojeg terapeut procenjuje simptome, oticanje, bol i pokretljivost zahvaćenog područja. U nekim slučajevima, rendgen ili magnetna rezonanca mogu biti korišćene kako bi se dobio precizan uvid u oštećenje tetive, uključujući stepen upale, rupturu ili degeneraciju tetivnog tkiva. Ovo je posebno korisno kod težih slučajeva, gde je potrebna detaljna procena stanja.
Lečenje tendinopatije
Lečenje tendinopatije u Fizio i Estetik centru In Locco je sveobuhvatan proces koji uključuje kombinaciju različitih terapijskih metoda, prilagođenih potrebama svakog pacijenta. Fokusiramo se na brzo smanjenje bola, ubrzanje oporavka i prevenciju daljih povreda.
Fizikalna terapija
Fizikalna terapija je ključna za dugoročni oporavak i prevenciju budućih povreda. Naši stručnjaci u Fizio i Estetik centru In Locco pružaju personalizovane terapije,individualno za svakog pacijenta.
- Shockwave terapija (terapija udarnim talasima) – Ova metoda koristi visokofrekventne udarne talase kako bi se stimulisalo zarastanje tetive i smanjio bol. Idealna je za hronične povrede tetiva, jer pomaže u obnavljanju oštećenog tkiva.
- Laseroterapija – Ova terapija koristi lasersko svetlo za ubrzavanje regeneracije tkiva, smanjenje upale i poboljšanje cirkulacije. Koristi se kako za akutne, tako i za hronične povrede.
- Elektroterapija – Terapija koristi električnu energiju kako bi pomogao u ublažavanju bola i poboljšanju funkcionalnosti tetive. Elektroterapija je odlična za smanjenje bolova i otoka, kao i za stimulaciju tkiva na brži oporavak.
- Magnetna terapija – Koristi magnetne talase za poboljšanje cirkulacije u zahvaćenim područjima i smanjenje upalnih procesa. Veoma je korisna za pacijente sa hroničnim povredama.
- Ultrazvučna terapija – Ultrazvučni talasi se koriste za stimulaciju zarastanja tetiva, kao i za ublažavanje bola i smanjenje upale.
- Kineziterapija – Kineziterapija koristi specijalne trake koje pomažu u podršci tetivi, smanjujući stres na njoj i poboljšavajući funkcionalnost.
Prevencija tendinopatije - kako sprečiti da se povreda dogodi?
Prevencija tendinopatije je ključna za održavanje zdravlja tetiva i sprečavanje budućih povreda. Usmeravanjem pažnje na pravilnu pripremu tela, tehniku vežbanja i adaptaciju na fizičke aktivnosti, možete smanjiti rizik od razvoja ovog stanja. Evo nekoliko ključnih mera koje možete preduzeti kako biste zaštitili svoje tetive:
- Postepeno povećavanje intenziteta i trajanja fizičkih aktivnosti
Jedan od najvažnijih koraka u prevenciji tendinopatije je postepeno povećavanje intenziteta i trajanja fizičkih aktivnosti. Nagli skokovi u obimu ili intenzitetu vežbanja mogu dovesti do prekomernog opterećenja tetiva, što može izazvati mikrotraume i na kraju tendinopatiju.
- Prvo se fokusirajte na izgradnju izdržljivosti i postepeno povećavajte nivo težine ili trčanje, kako bi se telo imalo vremena prilagoditi.
- Povećanje opterećenja treba biti postepeno, kako bi se izbegle povrede koje nastaju usled naglog stresa na tetive.
- Pravilno zagrevanje pre i hlađenje nakon vežbanja
Zagrevanje pre fizičkih aktivnosti pomaže u pripremi tetiva i mišića za veći napor, smanjujući rizik od povreda. Preporučuje se da se zagrevanje sastoji od dinamičkih vežbi koje uključuju pokrete koji oponašaju aktivnost koju planirate da radite, čime se poboljšava protok krvi i fleksibilnost tetiva.
- Takođe, hlađenje nakon vežbanja (uz istezanje i smanjenje intenziteta) pomaže u oporavku, smanjuje napetost i ublažava rizik od povreda u budućnosti.
- Održavanje dobre tehnike i položaja tela tokom aktivnosti
Loša tehnika ili nepravilni pokreti tokom fizičkih aktivnosti mogu povećati stres na tetive, što često dovodi do povreda.
- Pravilna biomehanika pokreta, kao što je pravilan položaj tela tokom trčanja, podizanja tegova ili sportskih vežbi, može smanjiti neprirodan pritisak na tetive.
- Ako niste sigurni da li pravilno izvodite vežbe, konsultujte se sa stručnim trenerom ili fizioterapeutom koji vam može pomoći da prilagodite pokrete i smanjite rizik.
- Uključivanje vežbi za jačanje i istezanje u rutinu vežbanja
Vežbe za jačanje i istezanje su ključne za održavanje fleksibilnosti i snage tetiva. Jači mišići i fleksibilnije tetive mogu bolje podneti napore fizičkih aktivnosti.
- Jačanje mišića oko zglobova smanjuje pritisak na tetive, čineći ih otpornijim na povrede.
- Istezanje poboljšava fleksibilnost i sprečava ukočenost, što je posebno važno za prevenciju povreda koje nastaju zbog smanjenog opsega pokreta.
- Nošenje odgovarajuće obuće i korišćenje adekvatne opreme
Neadekvatna obuća ili sportska oprema mogu povećati rizik od povrede tetiva. Na primer, loše odabrana obuća može izazvati nepravilnu biomehaniku pri trčanju, što stavlja dodatni pritisak na tetive.
- Odaberite obuću koja je specifična za vašu aktivnost, bilo da je u pitanju trčanje, planinarenje ili bilo koji drugi sport. Obuća treba pružiti odgovarajuću podršku i udobnost.
- Takođe, uvek koristite adekvatnu sportsku opremu koja je u dobrom stanju i odgovara vašim potrebama.
- Redovni pregledi i saveti stručnjaka
Uzimanje vremena za redovne preglede kod fizioterapeuta može vam pomoći da na vreme prepoznate moguće rane simptome problema sa tetivama i preduzmete odgovarajuće korake kako biste ih sprečili. Naša stručna ekipa u Fizio i Estetik centru In Locco nudi savetovanje i individualizovane planove prevencije, kako bi vam pomogla da održite zdravlje tetiva i izbegnete povrede.
